1. Wie doet welk voorstel?
BBB stelt in het verkiezingsprogramma: Nederland stelt een asielquotum in van 15.000 asielzoekers per jaar, inclusief nareizende gezinsleden. Alle asielzoekers die daarbovenop komen, worden bij de Europese Unie afgekocht zodra de nieuwe Europese migratiedeal van kracht is geworden.
2. Wat is de reden?
De partij zegt een asielquotum te willen „om draagvlak te behouden”. Vooral politieke partijen met een rechtse signatuur zeggen dat Nederland met een asielprobleem kampt, zij vinden dat te veel vluchtelingen hiernaartoe komen. Uit cijfers van het CBS blijkt dat in 2022 meer dan 35.000 mensen een eerste asielaanvraag hebben ingediend, een toename van 44 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. Ook kwamen vorig jaar bijna 11.000 gezinsleden van statushouders (asielzoekers die een verblijfsvergunning hebben ontvangen) naar Nederland, een toename van 8 procent.
In de zomer van 2022 werd dat zichtbaar bij het aanmeldcentrum in Ter Apel, toen honderden mensen in de buitenlucht moesten slapen. Asielzoekers stromen nauwelijks door naar andere azc’s, omdat die er onvoldoende zijn. Veel gemeenten zitten er niet op te wachten asielopvang te openen.
BBB stelt dat door een asielquotum vast te stellen, de samenleving zich beter kan voorbereiden. In dat licht zei partijleider Caroline van der Plas eind september, tijdens het Tweede Kamerdebat over de spreidingswet, dat alles wat boven het quotum valt bij de EU moet worden „afgekocht”. Van der Plas: „Het afkopen van een vluchteling klinkt hard, want dan lijkt het net alsof het goederen zijn, maar ik kan er niks aan doen… zo wordt het nou eenmaal gesteld.”
3. Kan het?
Hiermee verwijst de BBB-leider naar waarschijnlijke nieuwe Europese asielregels, waarover begin juni door alle Europese migratieministers overeenstemming werd bereikt. Deze overeenstemming is nog voorlopig: op dit moment onderhandelen de lidstaten nog met het Europarlement over de specifieke invulling ervan. Maar zelfs als de nieuwe regels gaan gelden, lijkt het BBB-voorstel deze verkeerd te interpreteren.
Een van de uitgangspunten van de nieuwe regels is meer verplichte solidariteit. Dit moet voorkomen dat landen als Italië en Griekenland, die aan de Europese buitengrens liggen, onevenredig veel asielzoekers moeten opvangen. Het is nog niet duidelijk hoeveel kansrijke asielzoekers Nederland straks verplicht moet gaan opnemen.
Op het moment dat grenslanden met méér asielzoekers dan een vooraf afgesproken aantal te maken krijgen, moeten andere lidstaten ‘verplicht solidair’ zijn. Dat kan op drie manieren: een deel van deze mensen opnemen, een bijdrage leveren aan de asielprocedure in een grensland in nood door bijvoorbeeld immigratiepersoneel daarheen te sturen, óf herplaatsingen afkopen. In juni werd bekend dat dit 20.000 euro per niet-opgenomen asielzoeker kan gaan kosten. Deze zogenaamde afkoopsom kan door Nederland dus alleen worden betaald om te voorkomen dat er nog éxtra asielzoekers uit andere EU-landen in Nederland worden herplaatst. Niet om migranten die uit eigen beweging Nederland bereiken terug te sturen naar andere EU-landen, of om hen, „bij de EU af te kopen”.
Op het moment dat de Europese Commissie heeft erkend dat er inderdaad sprake is van een crisissituatie aan de buitengrenzen, kunnen er minimaal 30.000 kansrijke asielzoekers per jaar worden herplaatst. Voor een deel daarvan zal dan ook naar Nederland gekeken worden.
Niet alle lidstaten zijn akkoord met het solidariteitsmechanisme. Slechts achttien landen, waaronder Nederland, hebben zich aan solidariteit gecommitteerd. Sommige landen hebben alvast aangegeven hoeveel extra asielzoekers zij willen herplaatsen: Duitsland wil 3.500 extra asielzoekers opnemen, Frankrijk 3.000. Luxemburg, Ierland, Portugal en België komen samen uit op iets meer dan 1.500 extra asielzoekers. Nederland heeft geen aantallen doorgegeven.
4. Heeft het zin?
De nieuwe Europese asielregels staan nog niet vast, wel is zeker dat lidstaten geen quotum mogen hanteren. Dit betekent ook dat het afkopen bij de EU van asielzoekers boven zo’n zelf gestelde limiet niet mogelijk is.
Met medewerking van Clara van de Wiel
Lees ook
Ter Apel: buiten slapen en een dode baby
